De Wet DBA is weer helemaal actueel. In het laatste kwartaal van 2024 is het een hot topic, zowel bij arbeidsrechtadvocaten als in de media zoals de NOS. Maar wat is de Wet DBA eigenlijk? Wat houdt schijnzelfstandigheid in? En wat betekent de nieuwe Wet VBAR voor jou als zzp’er? Hier duiken we in de details en bespreken we wat deze wetgeving voor zelfstandigen betekent.
Wat is de Wet DBA?
De Wet DBA (Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties) werd in 2016 ingevoerd om schijnzelfstandigheid bij zzp’ers aan te pakken. Schijnzelfstandigheid ontstaat wanneer een zelfstandige eigenlijk als werknemer fungeert, maar zonder de bijbehorende rechten en verplichtingen. Dit betekent dat een zzp’er werkt onder vergelijkbare omstandigheden als een werknemer, maar dan zonder sociale zekerheden zoals pensioen of arbeidsongeschiktheidsverzekering.
Waarom werd de Wet DBA niet gehandhaafd?
Vanaf het begin kwam de Wet DBA onder vuur te liggen vanwege de onduidelijke regels en de angst voor naheffingen en boetes bij bedrijven die zzp’ers inhuurden. Hierdoor vermeden veel bedrijven zzp’ers en ontstond er onzekerheid op de arbeidsmarkt. Als reactie hierop besloot de overheid de wet niet streng te handhaven en werd een handhavingspauze ingevoerd. Dit betekent dat bedrijven formeel gezien volgens de regels moesten werken, maar boetes en strenge controles bleven grotendeels uit
Wat verandert er in 2025?
Vanaf 1 januari 2025 wordt de handhaving strenger. De Belastingdienst gaat actief controleren op schijnzelfstandigheid. Dit betekent dat zowel zzp’ers als opdrachtgevers hun samenwerkingsverbanden goed moeten inrichten om te voorkomen dat er alsnog een arbeidsovereenkomst wordt geconstateerd. Hierbij kunnen boetes en naheffingen met terugwerkende kracht worden opgelegd voor zowel zzp’ers als opdrachtgevers.
Hoewel de handhaving strenger wordt, geldt er een overgangsperiode tot 1 januari 2026. Tijdens deze periode zal de Belastingdienst bedrijven enige coulance tonen, mits zij kunnen aantonen dat ze actief bezig zijn met het verkleinen van de risico’s van schijnzelfstandigheid.
Wat is schijnzelfstandigheid?
Schijnzelfstandigheid ontstaat wanneer een zzp’er werkt alsof hij of zij een werknemer is, zonder formeel in dienst te zijn. Dit wordt bepaald aan de hand van drie criteria:
- Gezagsverhouding: Geeft de opdrachtgever jou opdrachten en controleert hij hoe je je werk doet?
- Verplichting tot arbeid: Ben jij verplicht om het werk zelf uit te voeren, of kun je iemand anders inschakelen?
- Beloning: Word je betaald op een manier die vergelijkbaar is met een werknemer, zoals per uur of per maand?
In het Deliveroo-arrest van 2023 zijn aanvullende criteria geformuleerd om te bepalen of een zzp’er feitelijk als werknemer functioneert. Denk aan vragen zoals wie de werktijden bepaalt, hoelang de opdracht duurt en of de werkzaamheden structureel onderdeel zijn van de organisatie.
Wat is Wet VBAR?
De Wet VBAR (Vereenvoudiging Beoordeling Arbeidsrelaties) zal vanaf 2026 de Wet DBA vervangen en biedt meer duidelijkheid over arbeidsrelaties. Maar voor 2025 biedt de wet ondersteuning aan de Wet DBA. De VBAR Wet richt zich op drie speerpunten:
- Werkinhoudelijke aansturing: Wordt de zzp’er aangestuurd alsof hij/zij een werknemer is?
- Inbedding in de organisatie: Is de zzp’er geïntegreerd in de organisatie, alsof hij/zij een werknemer is?
- Risico en verantwoordelijkheid: Werkt de zzp’er voor eigen risico en verantwoordelijkheid?
Hoewel de Wet VBAR pas in 2026 van kracht wordt, zal de Belastingdienst vanaf 2025 al strenger handhaven op de huidige regels van de Wet DBA.
Wat betekent dit voor jou als zzp’er?
De belangrijkste veranderingen voor zzp’ers zijn:
- Strengere handhaving: De Belastingdienst gaat strenger controleren op schijnzelfstandigheid. Dit kan leiden tot naheffingen en boetes wanneer blijkt dat een zzp’er feitelijk in loondienst werkt.
- Criteria voor zelfstandigheid: De Belastingdienst kijkt naar gezagsverhouding, verplichting tot arbeid en beloning om te bepalen of er sprake is van een dienstverband.
- Risico op boetes: Zowel opdrachtgevers als zzp’ers kunnen boetes krijgen wanneer de arbeidsrelatie niet correct is ingericht.
- Modelovereenkomsten verliezen hun beschermende functie: Vanaf 2025 zijn de bestaande modelovereenkomsten minder betrouwbaar. De feitelijke werksituatie zal doorslaggevend zijn.
Wat moet je doen als zzp’er?
Als zzp’er is het cruciaal om te zorgen dat je samenwerkingsverbanden correct zijn ingericht. Dit betekent dat je erop moet letten dat je niet functioneert als werknemer, maar als zelfstandige ondernemer:
- Werk voor meerdere opdrachtgevers.
- Zorg dat je je werk zelfstandig uitvoert, zonder toezicht of aansturing.
- Laat zien dat je ondernemersrisico draagt, bijvoorbeeld door zelf te investeren in materialen of apparatuur.
Maar dit omsluit niet altijd volledige zekerheid dat je niet in overtreding bent. Er zijn wel een paar opties zodat jij zeker weet dat je niet in overtreding bent!
- Laat je detacheren
Voor veel zzp’ers klinkt dit eng, en dat is begrijpelijk. Je hebt jarenlang zelfstandig gewerkt, en nu zou je ineens in loondienst moeten? In werkelijkheid betekent het niet dat je echt volledig in loondienst gaat; jij bepaalt nog steeds het tarief en loopt geen financieel risico meer. - Ga werken via een midlance-constructie
Bij een midlance-constructie ben je vast in dienst en ontvang je een basissalaris, dat doorgaans lager is dan in een reguliere loondienst. Echter, je krijgt daarnaast een variabele vergoeding op basis van het aantal uren dat je werkt. Dit biedt je de vrijheid die je gewend bent, gecombineerd met de zekerheid van een vast inkomen.
Conclusie
De Wet DBA zal in 2025 strenger worden gehandhaafd, wat betekent dat zowel zzp’ers als opdrachtgevers zich goed moeten voorbereiden. De Wet VBAR zal in 2026 verdere duidelijkheid bieden, maar tot die tijd is het van belang om te voldoen aan de criteria van zelfstandigheid. Houd je werksituatie goed in de gaten en zorg ervoor dat je samenwerkingsverbanden compliant zijn om boetes en naheffingen te voorkomen. Als je hier vragen over hebt, dan dan kun je natuurlijk altijd even overleggen met een van onze recruiters.
Kom in contact!